Onze samenleving wordt complexer en burgers lopen daardoor vaker tegen problemen aan. Ondanks dat er in zeer veel zaken goede rechtshulp en rechtsbijstand wordt verleend door de juridische voorzieningen, kunnen door de toegenomen complexiteit burgers toch tussen wal en schip geraken. Uit de signalen van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland (VSAN) blijkt dat er onvolkomenheden bestaan in wet- en regelgeving en/of de mogelijkheden tot het verlenen van rechtshulp en (gefinancierde) rechtsbijstand in zaken waar zelfredzaamheid van burgers wordt verondersteld maar dit tot problemen voor de burger leidt. Voor burgers die daardoor in de knel dreigen te raken, hebben de Raad voor Rechtsbijstand en het Juridisch Loket, in nauw overleg met de Nederlandse orde van advocaten deze knelpunten in kaart gebracht en een tijdelijke voorziening in het leven geroepen om in de praktijk de knelpunten te onderzoeken. Dit is de tijdelijke Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz). Deze regeling gaat per 1 juli 2021 in.
Beoogde doelen
Met deze tijdelijke Regeling adviestoevoeging zelfredzaamheid (Ratz) willen we burgers die anderszins niet of niet goed geholpen (kunnen) worden, zo snel mogelijk wel van rechtshulp voorzien. Het is de bedoeling om op basis van de opgedane (leer)ervaringen en een uitgebreide evaluatie van de regeling en met behulp van een onafhankelijke commissie een advies aan het ministerie uit te brengen over een passende definitieve voorziening. Geadviseerd zal worden waar op zekere termijn en waar uiteindelijk in de toekomst dergelijke zaken het beste belegd kunnen worden. Tevens ziet het advies op welke wet- en regelgeving en/of werkinstructie hiertoe aangepast moeten worden.
Wanneer van toepassing
De Ratz is voor de volgende knelpunten van toepassing, bij problemen van burgers waarbij:
- verondersteld wordt dat het probleem van de burger niet juridisch complex is en de burger het daarom wel zelf of met behulp van een derde kan oplossen. Er zijn echter dermate ingewikkelde of schrijnende situaties, dat dit niet mogelijk is;
- verondersteld wordt dat de overheids- en uitvoeringsorganen responsief zijn, wat niet altijd het geval is;
- verondersteld wordt dat er voldoende reikwijdte is van de eerstelijns rechtshulpvoorzieningen, wat niet overal het geval is. Het kan hier onder andere gaan om gevallen waarin de complexiteit toch meer gespecialiseerde rechtshulp vereist of ook om situaties waarin de specifieke omstandigheden van de burger meer (intensieve) (rechts)bijstand vereist;
- onder de huidige wet- en regelgeving pas in een later stadium gefinancierde rechtsbijstand verstrekt kan worden, maar gezien de zwaarwegende gevolgen voor de burger vroegtijdige rechtsbijstand (bijvoorbeeld in een voornemenprocedure) noodzakelijk is waardoor het geschil vaak ook efficiënter opgelost kan worden.
Proces
De rechtzoekende kan bij het Juridisch Loket aankloppen of een advocaat kan het Juridisch Loket vragen of een zaak in aanmerking komt voor een Atz. Het Juridisch Loket controleert eerst of een zaak voldoet aan de voorwaarden om in aanmerking te komen voor een Adviestoevoeging zelfredzaamheid, of dat zij zelf of een andere partij binnen sociale kaart rechtshulp kunnen bieden.
De Raad verstrekt vervolgens op aanvraag van de rechtsbijstandverlener en de verwijzing van het Juridisch Loket een Adviestoevoeging zelfredzaamheid (Atz). De aanvraag wordt gedaan worden via een formulier. Verzending van het formulier gaat op een beveiligde manier. U leest er meer over op de pagina over de Ratz op deze site.
Er wordt wel gekeken of het inkomen en vermogen binnen de grenzen van de gefinancierde rechtsbijstand vallen maar de burger hoeft geen eigen bijdrage te betalen. Mocht een advies op basis van de Adviestoevoeging zelfredzaamheid niet voldoende zijn om het probleem op te lossen, dan kan de Raad deze op verzoek van de advocaat omzetten naar een (ruimere) Toevoeging zelfredzaamheid (Tz). Hiervoor geldt dan wel de (reguliere) eigen bijdrage.